İŞ KAZALARI HAKKINDA BİLİNMESİ GEREKENLER
1- İş Kazası SGK’ya kaç gün içinde bildirilmelidir?
Sigortalıların “İş Kazası” geçirmeleri hâlinde işverenleri, kazanın olduğu yerdeki yetkili kolluk kuvvetlerine derhâl, Kuruma (SGK) en geç kazadan sonraki 3 iş günü içinde haber vermek zorundalar. Sigortalının, işverenin kontrolü dışındaki bir yerlerde iş kazası geçirmesi halinde, işverenin iş kazası ile bilgi almasının hemen mümkün olmadığı durumlarda, iş kazasının öğrenildiği tarihten itibaren bildirim süresi 3 iş günüdür.
Kara-Hava-Deniz Ulaştırma Araçlarında Çalışanların İş Kazası Bildirimi Esası Nedir? 5510 sayılı Kanununun 4-1(a) bendi ile 5. maddesinde sayılan ve kara, deniz, hava ulaştırma araçlarında çalışan veya işleriyle ilgili bu araçlarda bulunan sigortalıların bu sırada meydana gelen iş kazası veya meslek hastalığı ile ilgili bildirim, aracın Türkiye’ye döndüğü günü takip eden ilk işgününden itibaren işlemeye başlayacaktır. Ancak, herhangi bir nedenle aracın Türkiye’ye gelememesi halinde sigortalının gümrükten geçiş tarihi esas alınacaktır.
2- İşveren Kendisi İş Kazası Geçirmesi Halinde Bildirimi Ne Zaman Yapmalıdır?
4/b kapsamındaki sigortalılar bakımından, meydana gelen iş kazasının, kazanın meydana geldiği tarihten itibaren bir aylık süreyi geçmemek kaydıyla, bildirim yapmaya engel halin ortadan kalktığı günü takip eden günden başlanarak kendisi tarafından 3 iş günü içerisinde SGK’ya bildirilmesi gerekmektedir.
3- İş Kazası Süresinde Bildirilmezse Ne Olur?
4/a kapsamındaki sigortalıların iş kazası geçirmeleri halinde süresinde işverence bildirim yapılmaması durumunda, bildirimin Kuruma yapıldığı tarihe kadar sigortalıya ödenen/ödenecek geçici iş göremezlik ödeneği Kurum tarafından işverenden tahsil edilir.
4/b kapsamında sigortalı olanların iş kazası geçirmeleri ve süresinde bildirilmemesi halinde ise bildirim tarihine kadar geçen süre için geçici iş göremezlik ödeneği kendilerine ödenmez. Bu durumda sadece bildirim tarihinden sonraki sürelere ait geçici iş göremezlik ödeneği ödenir.
4- Bildirim Sürelerinin Tatil Günlerine Rastlaması Durumunda Yapılan Düzenleme:
Bildirim süreleri işgünü olarak belirlendiğinden cumartesi, pazar ile ulusal bayram ve genel tatil günleri hesaba katılmayacak, bu günlere rastlayan günleri takip eden günden itibaren üç günün hesabına devam edilecektir. Mücbir sebebe bağlı olarak süresinde bildirim yapamayan işverenler, mücbir sebebi belgelemeleri şartıyla, mücbir sebebin ortadan kalktığı tarihten sonraki üç işgünü içinde Kuruma iş kazasını bildirecektir.
5- İş kazasında üçüncü şahsın sorumluluğu nedir?
İş kazası, üçüncü bir kişinin kusuru nedeniyle meydana gelmişse, sigortalıya ve hak sahiplerine yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler ile bağlanan gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değerinin yarısı, zarara sebep olan üçüncü kişilere ve şayet kusuru varsa bunları çalıştıranlara rücu edilir.
Üçüncü bir kişinin kastı nedeniyle malul veya vazife malulü olan sigortalıya veya ölümü halinde hak sahiplerine, Kanun uyarınca bağlanacak aylığın başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değerinin yarısı, zarara sebep olan üçüncü kişilere rücu edilir.
6- İş Kazalarında Olay Anında ve Sonrasında Ne Gibi İşlemler Yapılır?
- İş kazasına uğrayan personele derhal gerekli sağlık yardımları yapılır.
- İşyeri kaza raporu düzenlenir. Şahitlerin ifadesi alınır.
- Kaza jandarma veya polise derhal bildirilir.
- Kaza ilgili Sigorta İl / sigorta Müdürlüğüne en geç kazadan sonraki üç gün içinde bildirilir.
- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bölge müdürlüğüne bildirim formu ile en geç üç iş günü içinde haber verilir.
- Kaza ile ilgili bir dosya hazırlanır. Evraklar burada muhafaza edilir. Dosyada ayrıca;
- İşçinin sigortalı işe giriş bildirgesi
- İşe giriş sağlık raporu
- Kaza tarihinden önceki dört aya ait ücret hesap pusulalarının sureti
- İşçi çizelgesi
- Eğitim belgesi ile diğer sertifikalar ve kişisel koruyucuları teslim belgeleri yer alır.
7- İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Alınan Tedbirlerin Tutulduğu Defterler İle İşçilerin Kişisel Sağlık Dosyalarının Tutulması Ve Saklanmasından İşveren Sorumludur.
İşveren, işçilerin kişisel sağlık dosyalarını işten ayrılma tarihinden itibaren 10 yıl süreyle saklamak zorundadır. Çalışma ortamından kaynaklanan hastalıkların yükümlülük süresinin Sosyal Güvenlik Kurumu Yüksek Sağlık Kurulu Başkanlığının vereceği karara göre 10 yılı aşması halinde, evraklar belirlenen yeni süreye uygun olarak saklanır. İşçinin işyerinden ayrılarak başka bir işyerinde çalışmaya başlaması halinde, yeni işveren işçinin kişisel sağlık dosyasını talep eder, önceki işveren dosyanın bir örneğini onaylayarak gönderir.
İşyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının onaylı deftere iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin yazacağı tedbir ve önerilerin yerine getirilmesinden ve defterin imzalanması ve düzenli tutulmasından işveren veya işveren vekili sorumludur. Onaylı defter, seri numaralı ve kendinden kopyalı olur ve Genel Müdürlüğe, işyerinin bağlı olduğu Bakanlığın ilgili bölge müdürlüğüne veya notere her sayfası onaylattırılır. Defterin aslı işveren, suretleri ise işyeri hekimi ve/veya iş güvenliği uzmanı tarafından muhafaza edilir. Bu defterin, istenmesi halinde, iş müfettişlerine gösterilmesi zorunludur.
İşyerlerinde görevlendirilen işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı ile hizmet alınan kurumların İş Kanunu’na göre geçerli yetki belgesine sahip olmalarından işveren sorumludur.
8- Yargıtay Kararlarında İş Kazaları
- Yargıtay’ın 21. Hukuk Dairesi, 14.5.1996 tarih, 2674/2738 sayılı kararı sigortalının işe gitmek için işveren tarafından belirlenen durakta servis aracı beklerken üçüncü şahsa ait aracın çarpması sonucu oluşan zararlandırıcı sigorta olayının iş kazası sayılır demiştir.
- Yine aynı nedenle, malzeme almak üzere işverence toptancıya gönderilen sigortalının gerekli alışverişi yaptıktan sonra yol üzerinde bulunan babasına ait dükkânda çay içerken silahlı saldırıya uğrayarak ölmesini de Yargıtay HGK. 5.6.1996 tarihi, 228/454 sayılı kararı ile iş kazası saymıştır
- Yargıtay 10. Hukuk Dairesi, 23.3.1992, 1991-12579/ 1992-3624 sayılı kararında sigortalının mezbahane işyerinde “sarhoş’’ vaziyette kesim yaparken bıçağı bacağına kaçırıp kan kaybından ölmesi olayını,” iş kazası saymayan iş mahkemesi kararını bozmuştur. Yargıtay, “…sigortalının işyerinde çalışırken ve işverenin işini yaparken öldüğü sabit olduğuna göre, ölümün iş kazası sonucu meydana geldiğinin kararını vermiştir.
- Yine Yargıtay’ın 10. Hukuk Dairesi 13.10.1987 tarihli ve 5024/5139 sayılı kararına göre, işveren sigortalıyı görevle başka bir yere gönderdiğinde, işçi yolda parkta arkadaşlarıyla oturup konuşurken bir bombanın patlaması sonucunda ölmesini “… Olayın sigortalının görev ile başka bir yere gönderildiği zaman süreci içinde ortaya çıktığı kuşkusuz olduğuna göre, kazayı iş kazası saymak yasal zorunluluktur” diyerek iş kazası saymıştır.
- Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, 10.6.1983 tarih ve 328/652 kararında: “İki saat emzirme (süt) izni verilen sigortalı, bu izin süresi içinde işyerine gelmek üzere yolda karşıdan karşıya geçerken motorlu taşıtın çarpması sonucu vefat etmiştir. Meydana gelen kazıyı iş kazası olarak kabul etmiştir.
- Diğer bir Yargıtay kararına göre; Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 25.5.1989 tarihli, 3064/4630 sayılı kararı ile iş kazası nedeniyle hastanede tedavi edildikten sonra taburcu edilip evine gönderilen sigortalının yolda uğradığı trafik kazası da iş kazası sayılmıştır.
